Gaziantep fıstığı üretiminde azimli ve sabırlı bir çalışmayla önemli bir artış yaşanmış, bir başarı hikayesi var, bu süreci anlatabilir misiniz?
Gaziantep fıstığı, üretimi ülke ekonomisi açısından önemli ürünlerimizden. Özellikle Gaziantep’in kıraç ve taşlık alanlarının değerlendirilmesi açısından bu meyve türünün ilimiz için önemi daha da fazladır.
Gaziantep fıstığının tarihi ile ilgili elimizde kesin bir bilgi yok. Ancak yaptığımız incelemelere göre Gaziantep fıstığı çeşidi öncesinde az miktarda Antep ve Halep yöresi fıstık çeşitlerinin Gaziantep’te yetiştirildiği bilinmektedir.
Gaziantep fıstığı çeşidi kalem ve gözleri, ilk olarak İran’a giden Tillolu din adamları, daha sonra da Gaziantepli tüccarlar tarafından 1900’lü yılların başlarında hıyar vb. sebze ve meyve içlerinde korunarak getirilmiş. Yine ilk fıstık yetiştiriciliğinin Gaziantep’in merkez mahallelerinde özellikle Gökçebağ köyünde, Bağtepe ve Doluharman köyleri ile Tillo ve köylerinde yapıldığı biliniyor.
İlimizde 1900’lü yıllardan sonra başlayan Gaziantep fıstığı yetiştiriciliği 1980’lere kadar pek fazla gelişememiştir. 1980’lerde Antep Fıstıkçılık Araştırma Enstitüsü Müdürü Ahmet Münir Bilgen ve ekibinin Gaziantep Tarım İl Müdürlüğü ile yürüttüğü aşılama çalışmaları ve o zamanki adıyla Toprak Su Kurumu tarafından yürütülen fıstık aşılama projesi Gaziantep fıstığı için dönüm noktası olmuştur. Bu kapsamlı çalışma ile il genelinde doğal yaşam ortamlarında bulunan çok sayıda bıttım ve menengiç ağacına fıstık aşılanmıştır.
Üreticilerimizin çabaları ve gerekse de devletimizin maddi ve manevi destekleri ile 2002 yılına kadar yaklaşık 40 bin dekar üretim alanından tahmini 2 bin ton ürün alınabilmiştir.
2002 yılından itibaren Gaziantep Valiliğinin ve Bakanlığımızın sağladığı maddi ve teknik destekler, yöre halkının bilinçlenmesi ve üretimin artması için bir dizi teşviklerin uygulanması ile yıllarca boş olan araziler Gaziantep fıstığı bahçeleri haline getirildi. Ulusal ve yerel düzeyde sağlanan kaynaklarla Gaziantep fıstığı yaygınlaştırma projeleri aralıksız devam etmektedir. Sadece 2019 yılında Bakanlığımızın sağladığı kaynakla 3 bin 100 dönüm yeni Gaziantep fıstığı bahçesi oluşturuldu.
İlde 2002 yılında 40 bin dekar olan Gaziantep fıstığı alanı, 2018 yılı itibari ile yaklaşık 300 bin dekara ve ağaç sayısı da 8 milyona yükselmiştir. Yaklaşık 5,5 milyon ağaç verim çağında olup, mevcut rekolte miktarı 2 bin tondan 15 bin tona yükselmiştir.
FISTIK TÜRLERİNİN EN KALİTELİSİ
Neden Gaziantep fıstığı? Diğer fıstık türlerinden farkı nedir? Gaziantep ile Gaziantep arasında bir rekabet olarak algılanması doğru mu? İşin özünü açıklar mısınız?
Antep fıstığı, Osmanlı döneminde Şam fıstığı olarak bilinmekteydi. Cumhuriyetin kurulması ile Şam bölgesi ülkemiz sınırları dışında kalmıştır. Yetiştiriciliğinin ve ticaretinin yoğun olarak Gaziantep ilimizde yapılması sebebiyle zaman içinde Antep fıstığı (Pistacia vera) olarak adlandırılan fıstığın ülkemizde birçok çeşidi vardır. Ülkemizde en çok yetiştirilen fıstık türü Antep fıstığı olarak bildiğimiz “uzun”ve “kırmızı”çeşitleridir. Bu çeşitlerin yanında ülkemizde ağırlıklı Gaziantep çeşidi ile beraber tekin, ohadi, halebi gibi Antep fıstığı çeşitleri de bulunmaktadır.Gaziantep fıstığı da bu çeşitlerden birisidir. İllerin adıyla tanınması bir rekabet var yanılgısı yaratmamalı. Her iki fıstık çeşidinin de tercih edildiği durumlar vardır. Antep fıstığı olarak bilinen uzun, yağ oranı ve tadıyla pastane-tatlı sektörü için tercih edilmektedir. Gaziantep fıstığı iriliği, görünümü, lezzeti sebebi ile çerezlik olarak tercih edilmektedir.
6 Comments